Noord-Hollands Archief

wandelingen & reisgidsen? Ook in Haarlem! Wordt gratis lid >

Kaart en locatie van Noord-Hollands Archief

Het Noord-Hollands Archief in Haarlem is het Regionaal Historisch Centrum voor Noord-Holland, Kennemerland en Haarlem. Bij het Noord-Hollands Archief zijn gegevens te vinden over de geschiedenis van de hele provincie, van de regio Kennemerland en van de provinciehoofdstad Haarlem. Het archief is gehuisvest op twee locaties: de Janskerk, met onder meer het publiekscentrum, en achter het voormalig Doopsgezind Weeshuis aan de Kleine Houtweg.

Het Noord-Hollands Archief fungeert in formele zin als Rijksarchief in Noord-Holland en als gemeentearchief voor de gemeenten Aalsmeer, Beverwijk, Bloemendaal, Haarlem, Haarlemmerliede en Spaarnwoude, Haarlemmermeer, Heemskerk, Heemstede, Uitgeest, Uithoorn, Velsen en Zandvoort.

Vanuit die functies beheert het Noord-Hollands Archief enerzijds archieven en collecties afkomstig van rijks-, provinciale en particuliere instellingen met als werkingsgebied de provincie Noord-Holland of voorgangers daarvan, en anderzijds van de genoemde gemeenten (en eventueel daarin opgegane gemeenten) en particuliere instellingen in de regio Kennemerland.

Het Noord-Hollands Archief beheert bijna 5.500 archieven, die samen 30,5 kilometer plankruimte beslaan. De bibliotheek van het Noord-Hollands Archief telt meer dan 65.000 titels. Tevens beheert het Noord-Hollands Archief ruim 500.000 afbeeldingen (foto’s, dia's en prentbriefkaarten, prenten, tekeningen en kaarten).

De archieven en verzamelingen kunnen gratis worden geraadpleegd in de studiezalen van het Noord-Hollands Archief. Toegangen op de collecties (en wat het beeldmateriaal betreft een deel van de collectie zelf) zijn ook beschikbaar via de website.

Het Noord-Hollands Archief is op 1 februari 2005 ontstaan door een fusie tussen de Archiefdienst voor Kennemerland (AVK) en het Rijksarchief in Noord-Holland (RANH). De AVK kwam voort uit het Gemeentearchief Haarlem waarbij zich later de genoemde gemeenten uit de regio's Kennemerland en de IJmond aansloten.

De Janskerk heeft al een lange en bewogen geschiedenis achter de rug. In 1310 schonk Gerard van Tetterode, telg van een adellijk Kennemer geslacht en kanunnik van het Utrechtse kapittel van Sint-Marie, de Johannieterorde een groot stuk grond in Haarlem en goederen in Monsterambacht. Op 17 juli van dat jaar kreeg hij toestemming van de bisschop van Utrecht om op zijn Haarlemse bezit een "oratorium cum cymiterio" te bouwen, een bedehuis of kapel met begraafplaats. Dit zal aanvankelijk een provisorisch bedehuis geweest zijn, want in 1316-1318 werden een "regalem aulam" en een "decoratam ecclesiam ornatu ambitu" gebouwd, kloostergebouwen en een kerk met een sierlijke kloostergang.

Na de voltooiing van de kerk zijn er nog verschillende verbouwingen geweest, maar het grondpatroon is daardoor niet sterk gewijzigd. Dat de Commanderij van Sint Jan, zoals het complex werd genoemd, een rijk klooster is geweest, moge onder meer blijken uit de vele opdrachten die werden gegeven aan allerlei kunstenaars, zoals de schilders Jan van Scorel en Maarten van Heemskerck, van wie schilderijen zijn terug te vinden in onder andere het Frans Hals Museum. Ook de bekende schilder Geertgen tot Sint Jans had als broeder onderdak binnen het klooster. Fragmenten van zijn hoogaltaar uit de Janskerk zijn nu te bekijken in het Kunsthistorisches Museum te Wenen.

Deel op Facebook >
Noord-Hollands Archief op de kaart >

Ontdekken In de buurt

Toneelschuur

De Toneelschuur is een podiumorganisatie gehuisvest in het gelijknamige theater en filmhuis in het centrum van Haarlem. De podiumorganisatie realiseert ook eigen voorstellingen onder de naam Toneelschuur Producties.

Hoofdwacht

De Hoofdwacht aan de Grote Markt 17 van Haarlem is een van de oudste monumenten van Haarlem. De aanduiding hoofdwacht verwijst naar de functie die het waarschijnlijk 13e eeuwse gebouw vanaf de 18e eeuw had voor de schutterij die als stadwac...

Corrie ten Boom Museum

Oorspronkelijk was Corrie ten Boom van beroep horlogemaker. Tijdens de bezetting was zij medeoprichter van een hulplijn voor joden. Het woonhuis, waar bijzondere verbouwingen werden aangebracht met een verborgen schuilruimte, functioneerde ...

Vishal

De Vishal is een gebouw op de Grote Markt van Haarlem, direct naast de Grote of Sint-Bavokerk. De Vishal is in 1769 gebouwd ter vervanging van een eerdere vishal uit 1603. Het gebouw doet nu dienst als expositieruimte voor wisselende ten...

Waterkoets Haarlem: boottochtjes op de grachten

De Waterkoets neemt u mee voor de leukste boottochtjes door Haarlem en omgeving. Geniet van een hapje en een drankje op de Haarlemse wateren. Wij werken samen met uitstekende cateraars die uw culinaire wensen ‘op maat’ kunnen verzorgen, maa...

Grote of Sint-Bavokerk

De Grote of Sint-Bavokerk is de grootste kerk in de Nederlandse stad Haarlem, gelegen aan de Grote Markt. Hij is gewijd aan Sint-Bavo. De middeleeuwse kruiskerk (bouwperiode: 1370-1520) die midden in het oude centrum van de stad staat is op...